მეცნიერებასა და მედიცინაში ყოველწლიურად რაღაც ახალი ხდება,
რაც თერაპიას უფრო ეფექტურს, დიაგნოზს ზუსტს და პრევენციას შედეგიანს ხდის.
- საშიში პათოგენების ნუსხის გადახედვა
2023 წელს ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია სავარაუდოდ გამოაქვეყნებს პათოგენების შესწორებულ სიას, რომლებიც ყველაზე მეტად იწვევს შეშფოთებას. სიაზე 300-ზე მეტი მეცნიერი მუშაობს სხვადასხვა ქვეყნიდან.
მათი ამოცანაა იმ პათოგენების იდენტიფიცირება, რომლებმაც შეიძლება მომავალში გამოიწვიონ ეპიდემიები და პანდემიები. სია ბოლოს განახლდა 2018 წელს და ახლა საჭიროებს გადახედვას: ეს აუცილებელია იმისათვის, რომ განისაზღვროს რამდენად მზად არიან ექიმები და მეცნიერები ეპიდემიებთან საბრძოლველად.
კიდევ ერთი ამოცანა, რომელიც განსაკუთრებით აქტუალურია კოროვირუსული პანდემიის შემდეგ, არის „დაავადება X“-ის, ჰიპოთეტური დაავადების გავრცელების რისკის შეფასება, რომელიც გამოწვეულია უცნობი პათოგენით.
- კოვიდისა და გრიპის საწინააღმდეგო უნივერსალური ვაქცინის შექმნა
ბოლო წლებში მსოფლიო დაკავებული იყო კოროვირუსული ინფექციის წინააღმდეგ ბრძოლით, ხოლო 2022/2023 წლების სეზონი აღინიშნა გრიპის ეპიდემიით. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ექსპერტები შეგვახსენებენ, რომ როგორც კოვიდისა, ასევე გრიპის შემთხვევაში ყველაზე ეფექტური პრევენციული სტრატეგია ვაქცინაციაა.
რამდენიმე ქვეყნის კვლევითი ჯგუფი დაკავებულია უნივერსალური ვაქცინების შემუშავებით, რომლებიც იცავს ერთდროულად ორი დაავადებისგან – როგორც გრიპის, ასევე კოვიდისგან.
BioNTech, Pfizer-თან ერთად, გვთავაზობს mRNA-ზე დაფუძნებული პრეპარატების გამოყენებას ამ მიზნებისათვის. I ფაზის კლინიკური კვლევები დაიწყო 2022 წლის ნოემბერში: ვარაუდობენ, რომ ვაქცინა დაიცავს გრიპისა და კორონავირუსული ინფექციის რამდენიმე შტამისაგან ერთდროულად.
- გენომის რედაქტირება დაიშვება ადამიანებზე
გენომის რედაქტირება არის ძლიერი ინსტრუმენტი, რომლითაც, მეცნიერთა აზრით, უნდა გავუმკლავდეთ ამჟამად განუკურნებელ დაავადებებს. ჯერჯერობით ამ მეთოდს ადამიანებში მხოლოდ ექსპერიმენტული მიზნებისთვის იყენებდნენ.
2023 წელს შეიძლება მოხდეს CRISPR გენომის რედაქტირების სისტემის კლინიკური დამტკიცება ბეტა თალასემიისა და ნამგლისებრუჯრედოვანი ანემიის სამკურნალოდ.
ამ ორი ჰემატოლოგიური, მემკვიდრეობითი დაავადების მკურნალობის პროტოკოლი შეიქმნა Vertex Pharmaceuticals-ისა და CRISPR Therapeutics-ის მიერ. მიდგომამ უკვე აჩვენა, რომ მუშაობს და გამორიცხავს მუდმივ სისხლის გადასხმას, რომელიც ესაჭიროებათ ასეთი პაციენტებს.
- ალცჰაიმერის დაავადების სამკურნალო წამლების გამოჩენა
სიცოცხლის ხანგრძლივობა იზრდება, კაცობრიობა ბერდება, დემენციით დაავადებულთა რიცხვი მატულობს.
ალცჰაიმერის დაავადება დემენციის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ფორმაა, რომლის განკურნებაც ჯერჯერობით შეუძლებელია.
მნიშვნელოვანი კლინიკური კვლევა სავარაუდოდ გამოქვეყნდება 2023 წლის იანვრის დასაწყისში. მონოკლონური ანტისხეულების პრეპარატი lekanemab, შექმნილი Eisai და Biogen-ის მიერ, ითვლება პერსპექტიულ წამლად ალცჰაიმერის დაავადების სამკურნალოდ. უკვე დადასტურებულია, რომ ის ანელებს კოგნიტურ დაქვეითებას 27%-ით პაციენტებში დაავადების ადრეულ ეტაპზე.
ბევრი ფარმაცევტული კომპანია მთელ მსოფლიოში ავითარებს წამლებს დემენციის მქონე პაციენტებისთვის. დღეისათვის არ არსებობს ეფექტური წამალი, რომელსაც შეუძლია სერიოზულად შეანელოს დაავადება ან განკურნოს იგი.
- პერსონალური სამედიცინო ასისტენტების დანერგვა
ბოლო წლების ტრენდი პრევენციული მედიცინა, ადრეული პროფილაქტიკა და ჯანმრთელობის მნიშვნელოვანი ინდიკატორების მონიტორინგია სხვადასხვა სატარებელი ან დისტანციური მოწყობილობების გამოყენებით. ამ სფეროს განვითარება მჭიდრო კავშირშია ტელემედიცინის პროგრესთან, რომელმაც დიდი ნახტომი გააკეთა პანდემიის დროს.
